मंडळी सिस्टेमॅटिक इन्व्हेस्टमेंट प्लॅन म्हणजेच एसआयपी ही म्युच्युअल फंडांमध्ये गुंतवणूक करण्याची एक शिस्तबद्ध आणि प्रभावी पद्धत आहे. यामध्ये गुंतवणूकदार दर महिन्याला किंवा ठराविक कालावधीत निश्चित रक्कम गुंतवतो. गेल्या काही वर्षांत एसआयपी खूप लोकप्रिय झालं आहे. विशेषता शेअर बाजारात अस्थिरता असतानाही गुंतवणूक चालू ठेवण्याचा विश्वास एसआयपीने दिला आहे.
एसआयपीचे विविध प्रकार असून प्रत्येकाचा उपयोग गुंतवणूकदाराच्या गरजेनुसार ठरतो. सर्वसामान्यपणे चार प्रकारांच्या एसआयपी वापरात आहेत.
पहिला प्रकार म्हणजे नियमित एसआयपी. यात दर महिन्याला ठरलेली एकच रक्कम गुंतवावी लागते. उत्पन्न स्थिर असलेल्या नोकरीतल्या व्यक्तींना हा पर्याय अत्यंत सोपा आणि सोयीचा ठरतो.
दुसरा प्रकार आहे लवचिक एसआयपी. हा पर्याय अशा व्यक्तींसाठी योग्य असतो ज्यांचे उत्पन्न निश्चित नसते, जसे की व्यावसायिक किंवा फ्रीलान्स काम करणारे. यात गुंतवणुकीची रक्कम गरजेनुसार वाढवता किंवा कमी करता येते.
तिसरा प्रकार म्हणजे स्टेप-अप एसआयपी. यात गुंतवणुकीची रक्कम दरवर्षी वाढवावी लागते. उदाहरणार्थ, दरवर्षी १० टक्क्यांनी रक्कम वाढवली जाते. उत्पन्न जसजसं वाढतं, तसतशी गुंतवणूक वाढवणं ही सवय आर्थिक प्रगतीस मदत करते.
चौथा प्रकार आहे ट्रिगर एसआयपी. हे अधिक अनुभवी गुंतवणूकदारांसाठी असतं. यात विशिष्ट बाजारस्थिती लक्षात घेऊन गुंतवणूक करण्याचे संकेत (ट्रिगर) सेट करता येतात. यासाठी बाजाराचं आकलन असणं गरजेचं असतं.
एसआयपीचे फायदेही अनेक आहेत. बाजारात तेजी असताना कमी युनिट्स मिळतात आणि मंदीच्या वेळी अधिक युनिट्स मिळतात, त्यामुळे सरासरी खरेदी किंमत कमी होते. दीर्घकाळ गुंतवणूक केल्यास चक्रवाढ व्याजाचा फायदा मिळतो. शिवाय, नियमित गुंतवणुकीची शिस्त लागते आणि मोठी रक्कम एकदम गुंतवावी लागत नाही. अगदी २५० रुपयांपासूनही सुरुवात करता येते. यामुळे कोणीही, कुठूनही गुंतवणूक सुरू करू शकतो.
एसआयपी करताना बाजार कधी वर जाईल याची वाट पाहावी लागत नाही. गुंतवणूक सातत्याने चालू ठेवली, तर बाजारातील वाढीचा फायदा आपोआप मिळतो. त्यामुळे कोणत्याही आर्थिक उद्दिष्टासाठी एसआयपी एक योग्य मार्ग ठरू शकतो.